Laat de online wereld je leven verrijken

Hoogleraar Lilian Lechner geeft tips

De samenleving verandert snel. Internet is zo’n vanzelfsprekend onderdeel van ons leven geworden, dat er steeds vaker van je verwacht wordt dat je ‘digitaal’ bent. “Wie de hobbel eenmaal genomen heeft, krijgt er veel gemak en plezier voor terug”, aldus gezondheidspsycholoog prof. dr. Lilian Lechner.

Ledenmagazine Thuis & Actief
Dit artikel staat in de nieuwste editie van ons ledenmagazine Thuis & Actief. Hierin lees je alles over veilig online actief zijn, van sterke wachtwoorden tot fraudeurs herkennen. Plus: de leukste tips voor handige apps en gadgets.

Buiten de boot

“We zien steeds meer dat de fysieke wereld en de digitale wereld een geheel worden. Wil je een afspraak maken bij je gemeente voor een nieuw paspoort? Dan moet je dat bij voorkeur online doen. Je belastingaangifte indienen? Liefst digitaal. Je bankzaken doen? Graag via internetbankieren. Let maar eens op hoe vaak in reclames verwezen wordt naar een website. Digitalisering zie je door de hele samenleving heen. Het is belangrijk dat je zoveel mogelijk mee blijft gaan in deze ontwikkeling, anders loop je het risico dat je op bepaalde momenten buiten de boot valt. Tegelijkertijd valt er online ook veel plezier te beleven, bijvoorbeeld op sociale media.”

Wie is er al online?

“Uit ons eigen onderzoek weten we dat maar liefst 75 procent van de mensen van 65 tot 75 jaar gebruikmaakt van sociale media. Het gaat dan met name om WhatsApp, Facebook en YouTube. Kijk je naar de groep 85-plussers, dan is dat echter nog maar zo’n 20 procent. We zien dat voor mensen die voor hun pensioen al via hun werk met internet te maken hebben gehad, de stap naar sociale media veel kleiner is. Zij zijn vaak al redelijk ‘digitaal vaardig’. Maar heb je nog nooit eerder iets met een computer of tablet gedaan, dan is de drempel om ermee te beginnen vaak hoog. Met ons onderzoek willen we mogelijkheden vinden om die drempel zo laag mogelijk te maken. Want wat blijkt: de mensen die de hobbel eenmaal genomen hebben, zien meer voordelen van sociale media dan niet-gebruikers. Ze vinden het makkelijk en vooral leuk.”

Het corona-effect

“Door de maatregelen tegen corona komen we minder bij elkaar op bezoek en zien we onze vrienden en familie minder. Mis je het contact met de mensen om je heen? Dan is videobellen, bijvoorbeeld via WhatsApp of Facetime, echt een uitkomst. We zien dat steeds meer mensen hier gebruik van zijn gaan maken om zo hun kinderen en vrienden toch te spreken én te zien. En dat voelt natuurlijk ontzettend fijn. Door de kennismaking met het videobellen, hebben meer mensen de laatste maanden ontdekt wat een mooie aanvulling internet kan zijn op hun leven. Door het videobellen hou je contact met de mensen om je heen en hierdoor voelen veel mensen zich minder alleen. Dat zagen we ook in ons onderzoek: 65-plussers die gebruikmaken van sociale media geven vaker aan dat ze minder last hebben van eenzaamheid. En dat is heel belangrijk voor je algemene gevoel van welzijn.”

Meer dan bellen

“Sociale media bieden meer dan alleen videobellen. Zo kun je elkaar ook berichten en foto’s sturen. Veel mensen gebruiken hier WhatsApp voor. Ook als je vrienden of familie in het buitenland hebt, kun je toch op een makkelijke manier met elkaar in contact blijven. Het leuke van sociale media is dat je ook nieuwe mensen ontmoet. Zo zijn er talloze groepen op Facebook van mensen die dezelfde interesse of hobby hebben. In die groepen delen ze tips en informatie met elkaar, bijvoorbeeld over tuinieren, klussen of wandelen. Wie van koken houdt, zit op internet ook goed. Je kunt er uren door recepten bladeren en websites over koken bekijken. Er is echt over ieder onderwerp iets te vinden. Op YouTube vind je veel muziek, maar ook veel instructiefilmpjes. Weet je even niet hoe je iets moet doen? Grote kans dat je op YouTube het antwoord vindt. Kijk eens mee met iemand die hier al actief mee is. Dan krijg je een idee van de mogelijkheden.”

Begin bij wat je leuk vindt

“Het internet kent talloze mogelijkheden. Het aantal programma’s die je kunt downloaden op je computer of mobiele telefoon, de zogenoemde apps, waar je gebruik van kunt maken is groot. Dat is natuurlijk prachtig, maar het schrikt mensen soms ook af. Dat is ook begrijpelijk, zeker als je nog niet zo handig bent met een computer of tablet. Dan weet je niet waar je moet beginnen. Mijn eerste tip is daarom: start met één ding tegelijk en kies daarbij iets wat je leuk vindt. Wil je bijvoorbeeld leren videobellen? Ga dat dan uitproberen. Vraag daarbij gerust hulp aan iemand in je omgeving. Tip twee is: vraag ook of je buurman, vriendin of kind je rustig en in kleine stappen wil uitleggen hoe het werkt. Voor hen is het gebruik van dit soort programma’s vaak heel vanzelfsprekend en daardoor hebben ze de neiging om te denken dat het voor anderen ook een makkie is. Trap dus vooral af en toe op de rem!”

Positieve ervaringen

“Wat we ook vaak zien is dat mensen die al bekend zijn met internet en sociale media zó enthousiast zijn daarover, dat ze de neiging hebben om ‘nieuwkomers’ te overstelpen met tips. ‘Kijk, dit is leuk! En ik leg je gelijk even uit hoe je op Pinterest foto’s en tips over alle denkbare onderwerpen kunt vinden? Oh, ik laat je ook even zien hoe je een foto plaatst op Facebook!’ Het is uiteraard hartstikke goed bedoeld, maar het werkt helaas juist vaak averechts. Want als je overweldigd raakt en door de bomen het bos niet meer ziet, dan bestaat de kans dat je afhaakt. En dat is echt zonde, want het internet en sociale media hebben zoveel te bieden. Tip drie is dan ook: zorg dat je er stapsgewijs ‘in groeit’, doe positieve ervaringen op. Dan ontdek je hoe deze middelen je leven kunnen verrijken. Het is met internet en sociale media net als met veel andere dingen: je leert het door het te doen. En heb je er plezier in, dan zet je veel makkelijker de volgende stap. Je zult zien, dan gaat er een digitale wereld voor je open.”

Prof. dr. Lilian Lechner is hoogleraar gezondheidspsychologie aan de Open Universiteit. “Gezondheid is belangrijk, het bepaalt voor een groot deel je kwaliteit van leven. Gezondheid is een breed begrip: het gaat over goed in je vel zitten, zowel sociaal, lichamelijk als psychisch.” Naast lesgeven doet zij onderzoek naar gezondheidsverbetering: hoe kunnen mensen tot gezonder gedrag komen en wat kan hen daarbij helpen? Eén van de onderzoeken richt zich op de vraag of en hoe de inzet van sociale media gevoelens van eenzaamheid onder zestigplussers kan beperken. En of sociale media de deelname aan de ‘digitale samenleving’ kunnen verhogen.