Wetenschappelijk onderzoek bij ActiVite: Het effect van paracetamol bij dementie
Heeft het gebruik van paracetamol effect op de kwaliteit van leven van mensen met dementie en zo ja, welk effect is dat? Met die vraag ging Specialist Ouderengeneeskunde Paulien van Dam aan de slag in het Q-PID onderzoek: Quality of life and Paracetamol In advanced Dementia. Eind dit jaar hoopt ze op dit onderzoek te promoveren.
“Paracetamol is natuurlijk bekend als middel bij pijn en koorts,” vertelt Paulien. “Maar uit onderzoek dat in Noorwegen werd gedaan bleek dat het bij kortdurend gebruik ook effect heeft op iemands slaap. Dat gaf ons te denken: zou paracetamol dan, los van het effect op pijn, ook iets kunnen doen aan een lage kwaliteit van leven? Het is een makkelijk middel, er zijn weinig bijwerkingen, weinig mensen zijn er allergisch voor… het leek ons de moeite van het onderzoek waard.”
Methode
Als methode kiest Paulien voor een cross-over onderzoek. Je gebruikt dan dezelfde testgroep twee keer: de ene keer met het middel dat je wilt testen en de andere keer met een placebo. Paulien: “Het voordeel van deze methode is dat je statistisch vier keer zo weinig mensen nodig hebt. Dat was in dit geval winst, want het was al best lastig om deze testgroep te vinden. Dat had er deels mee te maken dat deelnemers niet al andere pijnstilling moesten slikken, omdat dat de resultaten kan beïnvloeden. Ze moesten een lage levenskwaliteit hebben. En omdat we te maken hebben met bewoners met een psycho-geriatrische aandoening, moest de familie akkoord geven voor het onderzoek. De testgroep was dus niet zomaar gevonden. Uiteindelijk heb ik binnen negen zorgorganisaties op zeventien locaties 95 deelnemers gevonden.”
Werkwijze
“We verdeelden de groep in tweeën. De ene groep nam zes weken paracetamol, een week rust en dan zes weken de placebo. De andere groep deed dat andersom, uiteraard zonder te weten wat zij op welk moment innamen. Dat was nog een van de grootste uitdagingen: een placebo ontwikkelen dat in vorm en smaak identiek lijkt aan paracetamol. Het blijkt nog niet zo eenvoudig om pillen bitter te maken! Uiteindelijk heeft een student farmacie het voor ons ontwikkeld met het stofje wat ook in bitter lemon zit. Toen hebben we zorgmedewerkers op vijf verschillende momenten van het onderzoek een QUALIDEM-vragenlijst in laten vullen over de kwaliteit van leven van de bewoner. Die lijst zoomt in op meerdere domeinen, zoals lichamelijk en geestelijk welbevinden en sociale relaties en geeft een goed beeld van hoe een bewoner in zijn of haar vel zit.”
Resulaten
“Na het onderzoek bleek dat er geen verschil zat tussen de beide groepen, hoewel we wel mensen zagen die individueel baat hadden bij het gebruik van paracetamol. Opvallend was dat iedereen het in de tweede periode slechter deed dan in de eerste. Wij denken dat dat te maken heeft met de achteruitgang die je meestal ziet bij mensen met dementie. Wat ik heb geleerd van het onderzoek is dat er aandacht moet zijn voor medicatie die buiten de baxterrol zit, zodat je zeker weet dat alle medicijnen de gehele periode consequent gegeven worden. Iets anders wat we hebben gemerkt is hoe belangrijk het is om de collega’s die de zorg uitvoeren, goed mee te nemen in het proces. In de VVT is wetenschappelijk onderzoek nog niet heel gebruikelijk, dus is het extra belangrijk om mensen te motiveren en alles goed uit te leggen.”